فلسفه حجاب و پوشش زنان

یکی از موضوعاتی که همواره مورد بحث و اختلاف نظر در جوامع مختلف بوده است، مسئله حجاب است. هرچند فلسفه وجوب حجاب از حیث شرعی و نقلی کاملاً مشخص است اما در این مقاله برخی از علل وجوب حجاب از حیث عقلی را بحث خواهیم کرد. بنابراین لازم است ابتدا معنای حجاب را بدانیم و سپس در مورد چرایی آن سخن کنیم.

معنای حجاب از حیث لغوی
در عربی حجاب به معنی چیزی است که بین دو شیء حائل است [1] و در فارسی، حجاب به معنای باز داشتن، روگیری، عفاف، شرم و حیا می باشد. [2] به عبارت دیگر حجاب، پوششی است که به عنوان پرده، برزخ و حد فاصل بین دو چیز است و مانع بی حیائی و گناه می شود. هرچند برخی آن را به معنای چادر، روپوش، روبند و پرده نیز معنا کرده اند.[3]

معنای حجاب از حیث اصطلاحی
حجاب از حیث اجتماعی و عرفی یعنی پوششی که زن و مرد از آن برای سلامت اخلاقی جامعه و حفظ وقار و منزلت خود استفاده می کند. فلذا حجاب اصطلاحاً به معنای لباسی است که انسان را در برابر سرما و گرما حفظ می کند و او را از نامحرم می پوشاند و آدمی را از سایر موجودات متمایز می کند. مطلب بعدی اینکه حجاب مخصوص زن ها و بانوان نیست؛ بلکه مردها نیز موظفند حجاب داشته باشند و بدن خود را بپوشانند.

اهمیت حجاب
حجاب و پوشش نشان دهنده تمایز انسان با سایر موجودات مخصوصاً چهارپایان است. حجاب بیانگر ارزش و شأن انسان می باشد و در واقع پوشش، میزان شخصیت آدم ها را نشان می دهد و بهترین انسان ها بهترین پوشش ها را داشته اند و به عبارت دیگر لباس، شخصیت آدمی را فریاد میزند.
در اهمیت حجاب و پوشش همین بس که اگر انسان پوشش مناسبی نداشته باشد، همین امر باعث جذب افراد بیگانه شده و موجب به خطر افتادن و تعرض شخص بد حجاب می گردد کما اینکه بارها و بارها مشاهده شده ارتباط بیگانگان و افراد لا اوبالی با دختران بد حجاب بسیار بیشتر از مزاحمت های آنان برای دختران چادری بوده است.

مصادیق حجاب
منظور از حجاب، چادر نیست بلکه هر لباسی که بدن انسان را بپوشاند، نوعی حجاب محسوب می شود؛ لکن به فرموده مقام معظم رهبری چادر، حجاب برتر است؛ چراکه هم به سبب روانشناسی رنگ ها و هم به دلیل مقدار پوشانندگی از سایر لباس ها انسان را در مقابل بیگانگان بیشتر حفظ می کند و از طرف دیگر هم جذابیت اجتماعی و هم وقار زن را بیشتر می نماید. فلذا پیراهن، مانتو، روسری و شلوار نیز نوعی حجاب هستند اما حجاب کامل، چادر است که تمام اندام های انسان را محفوظ نگه می دارد.

فلسفه حجاب و پوشش
همانطور که می دانید خداوند فلسفه خلقت بشر را عبادت می داند و فلسفه عبادت، تقرب به خدای یکتاست؛ بنابراین خداوند برای تقرب به خود دستوراتی داده است که یکی از آن ها رعایت پوشش اسلامی یا حفظ حجاب است. فلذا حجاب در وحله اول موجب تقرب به خدا می شود اما از حیث اجتماعی اگر بخواهیم بررسی کنیم، چون حجاب، نوعی حیاء است، فلذا موجب پاکدامنی، تزکیه نفس و تقوا می شود که بالاترین مراتب تقرب الهی است؛ چراکه خدای متعال می فرماید «إنَّ أکرَمَکُم عِندَ اللهِ أتقاکُم [4]؛ قطعاً گرامی ترین شما نزد خدا، با تقواترین شماست.»
پس حجاب از طرفی باعث تقرب به خدا و در نهایت بهره مندی از لذات و نعمت های خداست و از طرفی دیگر موجب حفظ آنان از آزار و اذیت می شود و این معنای آزادی اجتماعی است نه برهنگی و بی حجابی که خداوند در قرآن کریم به خوبی به این مسئله اشاه می کند و می فرماید: «...ذلِکَ أدنَی أن یُعرَفنَ فَلا یُؤذَینَ... [5]؛ این به شناخته شدن نزدیک تر است، برای اینکه مورد آزار قرار نگیرند».
بنابراین مسئله حفظ حجاب و پوشش برای اینکه زنان جامعه به عفت و پاکدامنی شناخته شوند، نزدیک تر است. فلذا از آزار و اذیت حفظ می شوند؛ چراکه تا چراغ سبز نشود، کسی از پشت چراغ قرمز عبور نمی کند. بنابراین حجاب علی رقم تصور خیلی ها، نه تنها باعث منزوی شدن زن در جامعه نمی شود، بلکه موجب شناخته شدن او می شود و حجاب، نه تنها باعث سلب آزادی اجتماعی بانوان نیست، بلکه به زنان مؤمن اجازه می دهد که به راحتی و با آرامش فکری بیشتر در اجتماع حضور یابند و فعالیت کنند.

علت وجوب حجاب
حجاب از ابتدای خلقت بوده و محدود به عصر و زمان خاصی نمی شود که برخی سعی دارند آن را از زمان اسلام به بعد معرفی کنند که گواه تاریخی ما، همان نقوش و سنگ نگاره هاست. اما از حیث عقلی، حجاب عللی دارد که به برخی اشاره می کنیم.
فطری بودن حجاب
حجاب یک امر فطری محسوب می شود [6] یعنی نوع بشر، به خلاف حیوانات که همواره برهنه هستند، ذاتاً از برهنگی بیزاری می جوید و در فطرت خود به پوشش گرایش دارد. همانطور حضرت آدم زمانی که بخاطر خوردن میوه ممنوعه به زمین سقوط کرد و برهنه شدند، فوراً خود را با برگ پوشاندند. [7]

سودمند بودن حجاب برای اجتماع
حجاب همچون عطر است که علاوه بر فوایدی که برای من دارد برای دیگران هم خوشایند است اما بی حجابی مانند ویروسی می باشد که اگر دیگران در کنار من قرار بگیرند، به آنها نیز سرایت خواهد کرد. کما اینکه کسی که قایقی را سوراخ می کند، نمی تواند بگوید کار من ربطی به دیگران ندارد و به کسی آسیب نمی زند و اگر کسی بوی کباب راه می اندازد نمی تواند مدعی شود شما جلوی بینی خود را بگیرید و بو نکشید. فلذا حجاب فقط جنبه فردی ندارد.

حجاب پوششی در برابر سرما و گرما
اگر به خلقت خدا توجه کنیم، می بینیم پرندگان برای حفاظت در برابر سرما بال و پر دارند و پوشش برخی حیوانات نیز به گونه است که آن ها را در برابر نور خورشید و گرمای زیاد حفظ کند. فلذا انسان ناگزیر است حتماً پوششی مناسب هم برای گرما و هم برای فصل سرما داشته باشد.

حجاب و تمرکز ذهن
اینکه علمای دین تأکید می کنند که در دانشگاه ها از اختلاط دختر و پسر جلوگیری شود، یک دلیلش تمرکز حواس و بالا رفتن سطح کیفی یادگیری است؛ چراکه انسان مشاهده می کند وقتی در خیابان خانمی با پوشش نامناسب قدم بر می دارد، همین نوع پوشش او، برای مردان جلب توجه می کند و همه نگاه ها به سمت او دوخته می شود. بنابراین بسیاری از دولت های غربی نیز برای کنترل حواس دانشجویان خود، محدودیت هایی در زمینه حجاب تعریف می کنند.

حجاب عاملی برای جلوگیری از فساد در جامعه
علت بسیاری از بی بند و باری های جامعه، دعواهای زوجین و حتی درگیری های ذهنی و فیزیکی جوانان بی حجابی است. علت روان شناختی برخی طلاق ها، برخی گناهان و حتی برخی تصادفات، همین قضیه است. چراکه مردان متأهل با دیدن زنان دیگر، به علت مقایسه گر بودن ذهنشان و تنوع طلب بودن جنس مرد، ناخواسته صحنه های مشاهده شده را در ذهن خود مرور کرده و همسر خود را پایین تر از زنان خیابانی می بینند و هنگام ورود به منزل یا مشاهده نافرمانی از همسر خود، با او مشاجره و نزاع می کنند. فلذا برای حفظ بنیان خانواده و جلوگیری از فساد، حجاب یک امر ضروری محسوب می شود.

حجاب مانعی برای تعرض به بانوان
همانطوری که برای ورود سیل، چاره اندیشی می کنند، برای محفوظ ماندن از خطر بهمن، بهمن گیر می زنند، برای جلوگیری از دزدی برای مغازه ها کرکره درست می کنند، برای هر بانکی نگهبان می گذارند و برای مقابله با نفوذ و حمله دشمن، دیوار و قلعه می ساختند، لازم است هر کسی برای جلوگیری از تعرض و برای حفظ جایگاه خود همچون شخصیت های معروف، برای خود بادیگاردی از حجاب و پوشش مناسب داشته باشد.
حجاب یکی از بهترین راهکارها برای مقابله با تهاجم فرهنگی
امروز جنگ با اسلام و مسلمانان وارد مرحله جدید شده و برای اینکه ایران اسلامی را تسخیر کنند رو به جنگ نرم آورده اند. خواسته دشمن از عوامل خود این است که بجای بمب و موشک و گلوله، از دامن کوتاه، لباس های بد نما و جلو باز استفاده کنید. چراکه آندلس یا اسپانیای امروزی را همینطور از دست مسلمانان خارج کردند. مدیر شبکه فارسی وان گفته با برنامه هایی که ما در شبکه ماهواره ای خود پخش می کنیم، تا سال های نه چندان دور، خانواده نجیبی در ایران وجود نخواهد داشت. بنابراین باید با ضد حمله جلوی حمله دشمن را گرفت که یک راهش، حفظ حجاب و ترویج تفکر اسلامی است.
حجاب عاملی برای برون گرایی و مانعی برای افسردگی
با بررسی هایی که صورت گرفته و آمارهایی که در آموزش و پرورش وجود دارد، کودکان و نوجوانان و حتی جوانان ما با مشاهده فیلم ها و صحنه هایی که نه تنها در جامعه بلکه در بازی ها و فضای مجازی می بینند، خود ارضایی می کنند و این امر چون یک کار مخفیانه است، علاوه بر مضرات فراوانی که دارد باعث انزوا، از بین رفتن اعتماد به نفس آن ها می شود و این عادت آن ها را از شخصی برون گرا به انسانی کاملاً درون گرا و درون ریز تبدیل می کند و نشاط و شادابی آن ها را می گیرد و زمینه افسردگی را در آن ها ایجاد می کند. چراکه ز دست دیده و دل هر دو فریاد/ هر آنچه دیده بیند ، دل کند یاد.[8]
حجاب عاملی برای نشان دادن ارزش زن
غرب، زن را با بدنش معرفی می کند و ارزش او را به جسم او محدود می کند، درحالیکه نظر اسلام کاملاً متفاوت است و او را ریحانه و گل لطیفی می داند که باید از او به بهترین نحو محافظت بشود؛ فلذا زنان، خودشان ارزشنمد هستند نه فقط اندامشان. پس دختران و زنان جامعه ما همچون گلی هستند که با تیغ حجاب، از ارزش خود محافظت می کنند و حجاب همچون صدفی است که از گوهر وجود با ارزش آنان مراقبت می نماید.

نتیجه
چنانچه انسان منزل خود را در مسیر سیلاب و رودخانه بنا نمی کند، انسان عاقل زندگی خود را با امری عقل پسند از افتادن در ورطه نابودی حفظ می کند. بنابراین حجاب، همچون گاو صندوقی است که نه تنها جسم زن را بلکه تفکرات او و ارزش وجودی او را از دستبرد بیگانگان محافظت می کند.

پی نوشت:
[1]. لسان العرب، ماده حجب.
[2]. لغتنامه دهخدا، واژه حجاب.
[3]. فرهنگ فارسی عمید، ذیل معنای حجاب.
[4]. حجرات، 13.
[5]. احزاب، 59.
[6]. اعراف، 22.
[7]. طه، 121.
[8]. گنجور بابا طاهر، دو بیتی 23.